De wereld waarin wij ons als individuen en organisaties bevinden, verandert continu en is onzeker en complex. Begin maart zijn we weer met de neus op de feiten gedrukt. Verandering werd al gezien als ‘constante’, maar dat proces voltrekt zich steeds sneller en ingrijpender. De term VUCA, vanuit het Amerikaanse leger haakt hierop in. Tot voor kort had ik hier nog niet eerder van gehoord…
We kunnen in deze tijd meer informatie vergaren dan ooit en tegelijkertijd moeten we deze informatie op haar waarde beoordelen en in verband met elkaar brengen. Door deze 24 uur per dag beschikbare informatiestroom neemt de onoverzichtelijkheid en complexiteit vaak alleen maar toe. Daardoor wordt het steeds moeilijker om plannen te maken voor de (langere) termijn en om die uit te werken. De digitale transformatie gecombineerd met technologische ontwikkelingen welke elkaar in rap tempo opvolgen versterkt dit.
VUCA
VUCA is een term die de wereld omschrijft waarin wij ons als mensen en organisaties op dit moment in bevinden: een continue veranderende markt met een hoge mate van onzekerheid en complexiteit. VUCA staat voor Volatile, Uncertain, Complex en Ambiguous. De afzonderlijke woorden hebben elk hun eigen betekenis, maar vloeien ook enigszins in elkaar over.
- Volatility: beweeglijkheid, de aard en dynamiek van verandering, de snelheid en turbulentie waarmee deze plaatsvindt. De constatering is dat alles om ons heen sneller verandert dan we gewend waren. Het politieke landschap, terroristische dreigingen, pandemieën en wat al niet meer…
- Uncertainty: onzekerheid betekent dat gebeurtenissen van nu en in de toekomst niet of nauwelijks voorspelbaar zijn, zelfs bij bekende gebeurtenissen, en de mate waarin we ons van zaken en gebeurtenissen bewust zijn. De horizon van een plan kan niet meer zijn dan een paar jaar de toekomst in. ‘We weten het niet zeker’ is geen populaire boodschap bij een bijeenkomst. Maar het is meer waar dan ooit.
- Complexity: complexiteit staat voor de hoeveelheid variabelen die bij zaken op hetzelfde moment een rol kunnen spelen, en de verwarring die door deze complexiteit ontstaat. Ingewikkeld als gevolg van de steeds directere verbindingen die in het netwerk mogelijk zijn. Aan de ene kant worden tussenlagen uit de keten geknikkerd, met hetzelfde gemak ontstaan nieuwe intermediairs en niche-spelers die met een totaal andere snelheid de markt betreden.
- Ambiguity: meerduidigheid. We hebben een overvloed aan opties en de potentiele uitkomsten daarvan. Het gebrek aan duidelijkheid, de dubbelzinnigheid van condities, de verwarring tussen oorzaak en gevolg, en de vage realiteit die daarvan het gevolg kunnen zijn. Causale verbanden verdwijnen. Vergelijkbare gebeurtenissen uit het verleden hebben geen betekenis. Je beste klant is binnen de kortste keren je grootste concurrent.
Andere manier van werken
Een constant veranderende wereld vraagt om een andere manier van werken, dat is wel zeker. Lange termijnplannen die tot in detail zijn uitgewerkt, hebben hun langste tijd gehad. Als veel variabelen snel veranderen, onzeker, complex en vaag zijn dan kun je niet meer alles strak vastzetten maar vraagt dit flexibiliteit en visie.
Als veel omgevingsfactoren en variabelen snel veranderen, onzeker zijn, complex zijn en vaag zijn, dien je je organisatie en aansturing hierop in te richten. In de praktijk betekent dit dat je niet meer alles strak kan vastzetten maar juist flexibel en visionair moet zijn. Je dient te zorgen voor antwoorden op de uitdagingen van een wereld welke snel veranderd, onzeker, complex en onduidelijk is:
Het zijn niet de sterksten of meest intelligente soorten die overleven, maar de soorten die zich het beste aanpassen aan veranderende omstandigheden.
Charles Darwin
Whenever, whoever en wherever
En eigenlijk horen er twee termen aan VUCA toegevoegd te worden. Liquid en Ubiquitous.
- Liquid, of te wel vloeibaar. Voor informatie geldt het al lang. Informatie kan overal heen stromen, het kan gestuurd worden, bewust en strategisch. Informatie heeft geen reistijd, de kleinste kier is groot genoeg om naar de buitenwereld gelekt te worden. Of dit nu de pers is of de concurrent.
- Ubiquitous: Alomtegenwoordig, ook wel overal toegankelijk. Iedereen heeft een afstandsbediening op zak in de vorm van een smartphone. Je hoeft niet meer ergens te zijn om iets te kunnen doen. ‘Ik zit nu niet aan mijn bureau’ is geen excuus meer. Alleen het noodzakelijke heb je bij je, voor al het overige heb je niets anders nodig dan toegang. Ook geen sleutelbos. Geen portemonnee.
Anytime, anyplace, anywhere, anyhow, anyone. Whenever. Whoever. Wherever. Geen bezit meer, alles wordt een dienst, zolang deze maar overal bereikbaar is.
Ik weet het niet
Erkennen van VUCA(LU) is een kwaliteit, niet een zwakte, ook al wordt het nu nog geassocieerd met twijfel, het niet weten. Een politicus of CEO hoor je immers nooit zeggen ‘Ik zou het ook echt niet weten’. En toch is dat het meest zekere wat je kan zeggen: we kunnen het echt niet weten. De uitdaging nu is om jouw bedrijf en jouw ERP-systeem zo in te richten dat je direct kunt reageren op nieuwe uitdagingen.